Qeyri-rezidentin Əlavə Dəyər Vergisinə cəlb edilməsi

İlk əvvəl ƏDV anlayışına nəzər yetirək :

Vergi məcəlləsinin 153 cü maddəsinə əsasən

153.1. Əlavə dəyər vergisi (bundan sonra – ƏDV) vergi tutulan dövriyyədən hesablanan verginin məbləği ilə bu Məcəllənin müddəalarına uyğun olaraq verilən elektron qaimə-fakturalara və ya idxalda ƏDV-nin ödənildiyini göstərən sənədlərə müvafiq surətdə əvəzləşdirilməli olan verginin məbləği arasındakı fərqdir.

153.2. Azərbaycan Respublikası ərazisində istehsal olunan kənd təsərrüfatı məhsullarının pərakəndə satışı zamanı ƏDV ticarət əlavəsindən hesablanan

verginin məbləğidir.

153.3. 2022-ci il yanvarın 1-dən 3 il müddətində kənd təsərrüfatı məhsullarının (yerli və xarici mənşəli) topdan və pərakəndə satışı zamanı ƏDV ticarət əlavəsindən hesablanan verginin məbləği hesab edilir.

ƏDV-nin ödəyicisi kimi qeydiyyatdan keçən və ya qeydiyyatdan keçməli olan şəxs ƏDV-nin ödəyicisidir.

Yəni ƏDV ödəyicisi kimi qeydiyyatdan keçməyən şəxslər (keçməli olan şəxslər istisnadır) təqdim etdiyi mal və xidmətləri ƏDV ə cəlb etməyəcəkdir və ölkə daxili fiziki şəxsdən aldığı mallara və xidmətlərə görə ƏDV öhdəliyi yaranmayacaqıdır.

Qeyri-rezidentin təqdim etdiyi mallara görə ƏDV , İdxal zamanı Gömrük orqanı tərəfindən hesablanır və vergi ödəyicisi dövlət büdcəsinə hesablanmış digər rüsmlarla birlikdə ƏDV ni ödəyir.Yəni idxal zamanı vergi ödəyicisinin ƏDV qeydiyyatında olub-olmamasından asılı olmayaraq ƏDV hesablanıb, dövlət büdcəsinə ödənilməlidir.

Bundan qabaqkı mövzuda Qeyri rezidentin təqdim etdiyi xidmətlərə görə ÖMV nin hesablanmasına baxmışdıq.Bəs bu xidmətlər ƏDV ə cəlb olunmalıdırmı?

Rezident və Qeyri-rezident haqqında məlumatı Buradan əldə edə bilərsiniz.

Qeyri-rezidentin Əlavə Dəyər Vergisinə (ƏDV) cəlb edilməsi.

Vergi məcəlləsinin 169.1 ci maddəsinə əsasən, ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata alınmayan qeyri-rezident Azərbaycan Respublikasının ərazisində bu Məcəllənin 169.2-ci və ya 169.5-ci maddələrində adı çəkilən vergi agenti üçün xidmət göstərirsə və ya iş görürsə (o cümlədən elektron ticarət qaydasında Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda otel xidmətlərinin və aviabiletlərin sifarişi üzrə xidmətlər istisna olmaqla, işlərin görülməsi və xidmətlərin göstərilməsi), bu fəslin məqsədləri üçün işlərin görülməsi və ya xidmətlərin göstərilməsi bu maddəyə uyğun olaraq vergiyə cəlb olunur.

İstinad edilən maddələr :

169.2. ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata alınan hər hansı şəxs bu maddənin məqsədləri üçün vergi agenti sayılır.

169.5. Vergi agenti ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyatdan keçməmişdirsə, o hesablanan vergini bu maddəyə uyğun olaraq qeyri-rezidentə ödəmə verildikdən sonra 7 gün ərzində ödəməyə və növbəti ayın 20-dək müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilmiş formada ƏDV bəyannaməsi verməyə borcludur. Bu Məcəlləyə uyğun olaraq vergi agentinin qeyri-rezidentə ödənilməli olan məbləğ ƏDV-nin hesablanması üzrə əməliyyatları vergi agentinin ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyata alınmasına görə müəyyənləşdirilən vergi tutulan əməliyyatlarına aid edilmir. Vergi agenti qeyri-rezidentə ödənilməli olan məbləğə ƏDV-ni hesablayaraq büdcəyə ödədikdə, ödəniş sənədlərində vergini qeyri-rezidentdə ödədiyi məbləğdən hesabladığı barədə müvafiq qeyd aparmalıdır.

VM 169.1 ci maddədən göründüyü kimi ƏDV ödəyici olub-olmamasından asılı olmayaraq, hüquqi və fiziki şəxslər aldıqları xidmətləri ƏDV ə cəlb etməli və dövlət büdcəsinə ödəməlidirlər.

 

Nümunə 1 : ƏDV ödəyicisi kimi qeydiyyatdan keçməyən vergi ödəyicisi qeyri-rezidentdən İT xidməti alır və xidmətin dəyəri 50 000 USD dir.

Bu zaman İlk olaraq AZN lə dəyərini tapırıq: 50 000 USD və 85 000 AZN (Kurs 1.70000) və ÖMV tuturuq : 8500 AZN Dövlət büdcəsinə ödəyirik.

Daha sonra 85 000 x 18% = 15 300 AZN ƏDV hesablayırıq və hesablanmış vergisi 7 gü ərzində Dövlət büdcəsinə ödəyirik.

ƏDV ödəyicisi olmayan vergi ödəyicisi mühasibat uçotunda aldığı xidmətin dəyərini 85000+15300 = 100 300 AZN kimi tanıyacaqdır.

 

Əgər vergi ödəyicisi ƏDV ödəyicisi kimi qeydiyyatdan keçmişdirsə, ödədiyi ədv ni əvəzləşdirmə hüququna malikdirmi?

Vergi məcəlləsinin 169.4. Vergi agenti ƏDV-nin məqsədləri üçün qeydiyyatdan keçmişdirsə, hesablanan vergi, əməliyyatın aparıldığı ay üçün ƏDV-nin bəyannaməsi verilərkən ödənilir. Hesablanan verginin ödənilməsini təsdiq edən ödəmə sənədi bu Məcəllənin 175-ci maddəsinin müddəalarına uyğun olaraq vergi agentinə ƏDV-nin məbləğini əvəzləşdirmək hüququnu verən elektron qaimə-fakturadır.

Maddədən də məlum olduğu kimi,  ƏDV ödəyicisi kimi qeydiyyatdan keçmiş vergi ödəyicisi qeyri-rezidentdən aldığı xidmətə görə ödədiyi ƏDV ni əvəzləşdirmə hüququna malikdir.

 

Nümunə 2 : ƏDV ödəyicisi kimi qeydiyyatdan keçən vergi ödəyicisi qeyri-rezidentdən İT xidməti alır və xidmətin dəyəri 50 000 USD dir.

Bu zaman İlk olaraq AZN lə dəyərini tapırıq 50 000 USD və 85 000 AZN (Kurs 1.70000) və ÖMV tuturuq : 8500 AZN Dövlət büdcəsinə ödəyirik.

Daha sonra 85 000 x 18% = 15 300 AZN ƏDV hesablayırıq və xidmətin dəyərini ödədiyi vaxtda hesablanmış ƏDV Dövlət büdcəsinə ödəyirik.

Əgər vergi ödəyicisi ödənilmiş ƏDV ni əvəzləşdirmə hüququndan istifadə edərsə :

ƏDV ödəyicisi olan vergi ödəyicisi mühasibat uçotunda aldığı xidmətin dəyərini 85000 AZN kimi və əvəzləşdirilməli ƏDV ni 15 300 AZN kimi uçota alır. Yəni dövr ərzində büdcəyə ödəniləsi ƏDV məbləğini əvəzləşdirmə qədər azaldır.

Əgər vergi ödəyicisi ödənilmiş ƏDV ni əvəzləşdirmə hüququndan istifadə etməzsə :

Mühasibat uçotunda aldığı xidmətin dəyərini 85000+15300 = 100 300 AZN kimi tanıyacaqdır.