15 June 2023
Satılmış malların geri qaytarılması və verilmiş güzəştlər
Malların geri qaytarılması
Alqı-satqı zamanı müxtəlif səbəblərdən dolayı malların geri qaytarılması halları ilə rastlaşa bilirik.Buna, qeyd olunan malların düzgün göndərilməməsi yaxud da göndərilmiş malların yararsız və ya zədəli olmasını aid edə bilərik.Əyani şəkildə aşağıdakı məsələ ilə tanış olaq :
Fərz edək ki, X MMC-yə 1 ədədi 500 azn olan və satış qiyməti 826 azn (ƏDV daxil) olan 10 ədəd elektronika avadanlığı satılmışdır və qarşı tərəf 700 azn dəyərində (ƏDV nəzərə alınmadan) malın xarab olmasını əsas gətirərək geri qaytarmaq istəyir. Bu zaman biz bu hadisənin müxabirləşməsini bu şəkildə verəcəyik:
Satış zamanı
211 (Qısamüddətli debitor borcları) – 601 (Satışdan gəlir) – 7000
211 (Qısamüddətli debitor borcları) – 545 (Digər qısamüddətli öhdəliklər) – 1260
701 (Satışın maya dəyəri üzrə xərclər) - 205 (Mallar) – 5000
Ödəniş daxil olan zaman
223 (Bank hesablaşma hesabı) - 211 (Qısamüddətli debitor borcları) - 7000
224 (Tələblərə əsasən açılan digər bank hesabları) -211 (Qısamüddətli debitor borcları) - 1260
545 (Digər qısamüddətli öhdəliklər) - 521 (Vergi öhdəlikləri) – 1260
QEYD: Bir çox hallarda, Satış zamanı 211 - 601 və 211 - 521 qeyd edərək, ƏDV öhdəliyini qabaqcadan tanıyırlar.Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyinin Kollegiyasının “30” yanvar 2017-сi il tarixli Q-01 №li Qərarı ilə təsdiq edilmiş maliyyə hesabatlarının beynəlxalq standartlarına əsasən mühasibat uçotunun aparılması qaydalarına əsasən bu kimi müxabirləşmənin verilməsi uyğun deyildir.
Malların geri qaytarılması hadisəsi baş verdikdə isə “Satılmış malların qaytarılması və ucuzlaşdırılması” ilə bağlı 602 nömrəli hesabdan istifadə olunacaq.602 nömrəli hesab kreditdə mənfi qeyd olunur.
Satışın geri qaytarılması
602 (Satılmış malların qaytarılması və ucuzlaşdırılması) – 211 (Qısamüddətli debitor borcları) – 700
545 (Digər qısamüddətli öhdəliklər) - 211 (Qısamüddətli debitor borcları) – 126
205 (Mallar) - 701 (Satışın maya dəyəri üzrə xərclər) – 500
Geri qaytarmaya görə ödəniş edildiyi zaman
211 (Qısamüddətli debitor borcları) - 223 (Bank hesablaşma hesabı) – 700
211 (Qısamüddətli debitor borcları) - 224 (Tələblərə əsasən açılan digər bank hesabları) – 126
521 (Vergi öhdəlikləri) – 545 (Digər qısamüddətli öhdəliklər) – 126
Verilmiş güzəşt
Əgər mal satışı baş versə və həmin əməliyyatda satış zamanı güzəşt(endirim) tətbiq olunsa bu zaman həmin əməliyyat “Verilmiş güzəşt” adlı 603 nömrəli hesabda öz əksini tapacaqdır. Qeyd etmək lazımdır ki, bu hesab kreditdə mənfi hal kimi qeyd olunur. Bunu aşağıdakı misal ilə daha əyani şəkildə görə bilərik :
Misal üçün başqa bir müəssisəyə dəyəri 150 azn (ƏDV daxil) olan 10 ədəd xalça (bir ədədinin maya dəyəri 115 azn) satılmışdır. Mallara verilmiş güzəşt 6%-dir.
Satış zamanı
211 (Qısamüddətli debitor borcları) – 601 (Satışdan gəlir) – 1271.19
211 (Qısamüddətli debitor borcları) – 545 (Digər qısamüddətli öhdəliklər) – 228.81
701 (Satılmış malların maya dəyəri üzrə xərclər) – 205 (Mallar) – 1150
Endirimin verilməsi
603 (Verilmiş güzəşt) – 211 (Qısamüddətli debitor borcları) – 76.27
545 (Digər qısamüddətli öhdəliklər) – 211 (Qısamüddətli debitor borcları) – 13.73
Ödənişin daxil olması
223 (Bank hesablaşma hesabı) – 211 (Qısamüddətli debitor borcları) – 1194.92
224 (Tələblərə əsasən açılan digər bank hesabları) – 211 (Qısamüddətli debitor borcları) - 215.08
Satış və verilmiş güzəşst hesablarının bağlanması
801 (Ümumi mənfəət(zərər)) – 603 (Verilmiş güzəşt) – 76.27
601 (Satışdan gəlir) – 801 (Ümumi mənfəət(zərər)) – 1271.19
801 (Ümumi mənfəət(zərər)) – 701 (Satılmış malların maya dəyəri üzrə xərclər) – 1150
801 (Ümumi mənfəət(zərər)) – 341 (Hesabat dövründə xalis mənfəət)– 44.92
Yuxarıda qeyd olunan müxabirləşmələr malların satılması zamanı Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Nazirliyinin Kollegiyasının “30” yanvar 2017-сi il tarixli Q-01 №li Qərarı ilə təsdiq edilmiş maliyyə hesabatlarının beynəlxalq standartlarına əsasən mühasibat uçotunun aparılması qaydalarına uyğun olan müxabirləşmələri əks etdirir.
01 June 2023
